Konferencja Krajowej Izby Gospodarki Odpadami, pt.: „Obecne i planowane prawodawstwo w gospodarce odpadami w świetle regulacji krajowych i unijnych”, poświęcona wdrażaniu nowych regulacji prawnych oraz wypracowaniu nowych rozwiązań systemowych w gospodarce odpadami miała miejsce miała miejsce w dniach 7-9 października 2021r. w hotelu „Zamek Krasicki” w Lidzbarku Warmińskim.. Otwarcia spotkania dokonał Tomasz Uciński – Prezes Zarządu KIGO, który powitał gości honorowych spotkania: Dominika Bąka – Zastępcę Prezesa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, Jarosława Rolińskiego – Dyrektora Departamentu Ochrony Ziemi Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Ewę Kułakowska – Zastępcę Dyrektora Departamentu Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Białymstoku, Członka Zespołu Unii Metropolii Polskich ds. Odpadów Komunalnych, Bartosz Gołębiowskiego – Starszego Menedżera w Polskim Funduszu  Rozwoju oraz Leszka Rochowicza – Prezesa Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych RUDNO – Współgospodarza Konferencji KIGO.

Otwarciu konferencji towarzyszyło uroczyste wręczenie odznaczeń Krajowej Izby Gospodarki Odpadami, które wręczono osobom szczególnie zasłużonym dla gospodarki odpadami w Polsce. Złotą Odznakę KIGO z diamentem otrzymali: Anna Larsson – Dyrektor w Relloop Platform, Dominik Bąk – Zastępca Prezesa NFOŚiGW oraz Piotr Rozwadowski – Prezes MPO w Toruniu. Złotą Odznakę KIGO otrzymał  Jarosław Roliński- Dyrektor Departamentu Ochrony Ziemi w NFOŚiGW.

Pierwszy dzień konferencji zainaugurował wykład Ewy Kułakowskiej – Zastępcy Dyrektora Departamentu Gospodarki Komunalnej Urzędu Miejskiego w Białymstoku, Członka Zespołu Unii Metropolii Polskich ds. Odpadów Komunalnych, w którym dokonała oceny stanu prawnego w gospodarce odpadami z punktu widzenia organizacji samorządowych,
a następnie wykład Dominika Bąka – Zastępcy Prezesa NFOŚiGW na temat możliwości pozyskiwania środków finansowych z NFOŚiGW na cele gospodarki odpadami. Bartosz Gołębiowski ? Starszy Menedżer w Polskim Funduszu Rozwoju przedstawił referat poświęcony ofercie Polskiego Funduszu Rozwoju dla instalacji termicznego przekształcania odpadów.

Wokół zmian legislacyjnych w gospodarce odpadami

Anna Larsson – Dyrektor Relloop Platform z siedzibą w Brukseli omówiła zmiany legislacyjne w gospodarce odpadami w świetle dyrektyw unijnych, zwracając uwagę uczestników spotkania na europejskie mechanizmy wspierające wdrożenie w Unii modelu gospodarki o obiegu zamkniętym, w tym planowane instrumenty fiskalne, rozszerzoną odpowiedzialność producentów (w tym zachęty do ekoprojektowania opakowań), a także ustalenie nowych minimalnych poziomów zbiórki odpadów opakowaniowych i nowy sposób kalkulacji obliczania poziomów recyklingu i odzysku odpadów. Producenci i wprowadzający na rynek opakowania i produkty w opakowaniach w Unii  ponoszą rzeczywiste koszty zbiórki i zagospodarowania wprowadzanych na rynek opakowań. Jako przykłady dobrych i skutecznych praktyk ROP wskazała zastosowanie w rozwiązaniach norweskich dodatkowej dopłaty od producentów w przypadku wprowadzania na rynek opakowań złożonych materiałowo (utrudniających proces recyklingu). Mecenas Sławomir Podgórski – Radca Prawny KIGO przedstawił zebranym aktualne i planowane zmiany prawne w gospodarce odpadami z punku widzenia przedsiębiorstw gospodarki odpadami. W swoim wystąpieniu podkreślił jeden z najważniejszych aktów prawnych planowanych do wdrożenia w najbliższym czasie, tj. model systemu rozszerzonej odpowiedzialności producentów. W projekcie przedstawionym przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska utrzymany jest system, w którym możliwe jest scedowanie odpowiedzialności Wprowadzających za wyprodukowane przez nich i wprowadzone na rynek opakowania na podmioty, które realnie nie prowadzą działalności w zakresie transportu, czy przetwarzania odpadów, w tym recyklingu odpadów powstałych z opakowań.

W opinii KIGO taki system będzie nadal stwarzał zachęty do unikania pełnej odpowiedzialności wprowadzających opakowania na rynek za jego odzysk. Projekt zakłada także podział opakowań, którego miałby dokonywać wprowadzający opakowania na rynek, na opakowania przeznaczone dla gospodarstw domowych (GD) oraz opakowania pozostałe (POZ), co w opinii KIGO uniemożliwi rzetelny i wiarygodny podział ilości wprowadzanych opakowań na rynek, a co więcej zaproponowany podział będzie generował problemy interpretacyjne, gdyż oparty jest na uznaniowości Wprowadzających, którzy w sposób właściwie dowolny będą przyporządkowywać opakowania do danej kategorii mając na względzie swój interes ekonomiczny, a nie efektywność systemu.

W opinii KIGO model rozszerzonej odpowiedzialności producentów przedstawiony w pierwszej propozycji Ministerstwa Klimatu i Środowiska powinien zawierać następujące rozwiązania, tj.: umieszczenie na opakowaniach przez wprowadzających na etykiecie produktu kosztu unieszkodliwienia, podział środków finansowych pochodzących z opłat producentów powinien być dokonywany  przez NFOŚiGW z podziałem na poszczególne województwa, gminy i mieszkańców, Ponadto system powinny zostać objęte wszystkie produkty wprowadzane w opakowaniach, a nie tylko z gospodarstw domowych. Dodatkowo w proponowanym przez Ministerstwo modelu ROP powinna zostać zniesiona konieczność prowadzenia sprawozdawczości, skąd pochodzi opakowanie, czy  z gospodarstwa domowego, czy spoza. Należy także rozważyć wprowadzenie współodpowiedzialności wprowadzających/producentów za pozyskanie odpowiednich poziomów odzysku. Ponadto pobór opłat od każdej tony wprowadzanego opakowania powinien odbywać się na etapie tzw. „pierwszego VATu”.

Podsumowując powyższe rozważania Tomasz Uciński przypomniał, że „Krajowa Izba Gospodarki Odpadami od lat optuje za zmianą obecnego systemu, w którym podmioty wprowadzające opakowania i produkty w opakowania  nie ponoszą kosztów ich selektywnej zbiorki, odzysku i recyklingu, co stoi w kompletnej sprzeczności z podstawową zasadą gospodarki odpadami „zanieczyszczający płaci”. Mając na uwadze przede wszystkim fakt, że koszty odbioru i zagospodarowania odpadów opakowaniowych  pokrywają dzisiaj mieszkańcy gmin w ramach opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi  Krajowa Izba Gospodarki Odpadami od dawna wnosi o stworzenie nowego skutecznego  modelu rozszerzonej odpowiedzialności producentów (ROP), obejmującego finansowanie przez producentów kosztów odbioru i zagospodarowania odpadów oraz budowy instalacji recyklingu, gwarantujących systematyczny odbiór od przedsiębiorców odpadów powstałych z przetworzenia odpadów komunalnych i pochodzących z selektywnej zbiórki. W naszym uznaniu rozwiązania dotyczące ROP powinny promować eko-projektowanie opakowań oraz zakładać finansowanie budowy nowoczesnych instalacji do recyklingu, rozwój nowych technologii odpadowych, edukację i kontrolę.  Według naszych szacunków wprowadzenie nowego systemu rop mogłoby zapewnić  wpływy do systemu gospodarki odpadami na poziomie umożliwiającym zahamowanie obecnego wzrostu cen dla mieszkańców”.

Z dużym zainteresowaniem uczestników konferencji spotkały się także prezentacja Mecenas Joanny Kostrzewskiej z kancelarii Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna, w której przedstawiła ona zagadnienia dotyczące kontroli i sankcji w gospodarce odpadami komunalnymi.

Podczas konferencji uczestnicy mieli także możliwość zapoznania się działalnością Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych RUDNO – Współgospodarza konferencji KIGO, a także z referatem na temat możliwości zaliczenia odpisów na fundusz rekultywacyjny do podatkowych kosztów uzyskania przychodów, który zaprezentowali przedstawiciele sponsora konferencji z firmy TAX Analitica.

Ewa Rakowska, Dyrektor Biura , Krajowa Izba Gospodarki Odpadami