Rosnące koszty w gospodarce odpadami, wynikające z braku możliwości zbytu części surowców wtórnych oraz wzrostu kosztów zagospodarowania frakcji kalorycznej wynikającego z niewystarczającej ilości instalacji wykorzystujących energię z odpadów resztkowych i odpadów nienadających się do dalszego recyklingu to niestety tylko jeden  z problemów branży odpadowej, co do którego wciąż brak w naszym kraju systemowych rozwiązań.

Ostatnie lata radykalnie zmieniły sposób gospodarowania odpadami. Dziś zakłady nie mogą długo magazynować wysegregowanych frakcji odpadów gdyż jest to niezgodne z prawem. Tymczasem nie wykształciły się rynki odbioru tych odpadów. Dodatkowo przedsiębiorcy borykają się z olbrzymią nadpodażą frakcji kalorycznej i paliw RDF, gdyż brakuje odbiorców w postaci instalacji termicznego przekształcania i współspalania odpadów. Dzisiejsze nadwyżki frakcji kalorycznej,  której nie ma gdzie przekazać wynoszą nawet  do 5 milionów ton.

Stworzenie stabilnych warunków prawnych i organizacyjnych dla wykorzystania frakcji palnej odpadów w systemach energetycznych, cieplnych oraz w przemyśle energochłonnym to dzisiaj jeden z głównych postulatów przedsiębiorstw gospodarki odpadami.  Istniejąca w naszym kraju infrastruktura do produkcji i przesyłania ciepła daje nam ogromne możliwości w tym zakresie. Po pierwsze odzysk energii z odpadów w postaci ciepła, energii elektrycznej lub biopaliw prowadzi do uniezależnienia energetycznego od zewnętrznych dostawców paliw konwencjonalnych, których zasoby, jak wiemy są wyczerpywalne. Drugim bardzo ważnym aspektem przemawiającym za tym rozwiązaniem jest skuteczne obniżenie kosztów zagospodarowania odpadów i wytworzenia energii, na lokalne potrzeby. Wiele Gmin niewątpliwie skorzystałoby z wprowadzenia takiego rozwiązania na swoim terenie, gdyż doprowadzi ono do  zmniejszenia opłat za gospodarowanie odpadami , a także do zmniejszenia kosztów produkcji energii na ich terenie. Dlatego Krajowa Izba Gospodarki Odpadami
w swoich działaniach proponuje zastosowanie procedury, w której wykreślone podczas ostatniej aktualizacji wojewódzkich planów gospodarki odpadami projekty spalarniowe mogłyby zostać zrealizowane w miejsce tych ujętych w WPGO, które dotychczas nie zostały zrealizowane.

Wykorzystanie energetyczne odpadów sprawdza się  w wielu krajach zapewniając wielu Gminom samowystarczalność. Koncepcja odzysku energetycznego odpadów mogłaby być realizowana na przykład w formie klastrów energetycznych, których formuła jest na tyle elastyczna,  że w wielu miejscach Polski można by zbudować zindywidualizowane modele biznesowe odpowiadające potrzebom lokalnych społeczności. Dodatkowo stworzenie warunków prawnych dla zaliczenia do odnawialnych źródeł energii z odpadów lub energii może także skutecznie obniżyć koszty związane z udziałem w systemie handlu uprawnieniami do emisji CO₂. Taką rolę mogą pełnić zawarte w odpadach odpady biodegradowalne czy biomasa w paliwach alternatywnych.

Do czasu wprowadzenia powyższych rozwiązań powinniśmy mieć możliwość przedłużenia magazynowania odpadów, na okres, np. od  3 do 5 lat. W tym czasie mogłoby powstać wiele potrzebnych instalacji recyklingu, spalania i współspalania odpadów komunalnych. Powyższe rozwiązałoby wiele obecnych problemów przedsiębiorców gospodarki odpadam., Nie możemy oczywiście zapomnieć o wdrożeniu skutecznego modelu rozszerzonej odpowiedzialności producentów, promującego ekoprojektowanie i finansowanie przez przemysł selektywnej zbiórki odpadów. Przydatnym narzędziem, zapewniającym nam uzyskanie wymaganych prawem odpowiednich poziomów recyklingu i odzysku odpadów komunalnych mogłoby zostać zaliczenie do poziomów recyklingu zawartych w rdf/srf materiałów, które podczas spalania w cementowniach stanowią ok. 18% końcowego produktu, np. klinkieru.

Budowa systemu rozszerzonej odpowiedzialności producentów opartego na finansowaniu przez przemysł opakowaniowy odbioru i zagospodarowania odpadów oraz finansującego budowę instalacji recyklingu, gwarantujących systematyczny odbiór od przedsiębiorców odpadów powstałych z przetworzenia odpadów komunalnych i pochodzących z selektywnej zbiórki powinien zostać wsparty poprzez ustalenie listy opakowań jakie powinny być poddawane recyklingowi i ustalenie poziomów produkcji opakowań pochodzących z recyklingu.

Tomasz Uciński

Prezes Zarządu Krajowej Izby Gospodarki Odpadami.