O gospodarce odpadami w świetle nowych uwarunkowań prawnych rozmawiano podczas lutowej konferencji KIGO w Krakowie. Jakie wyzwania czekają branżę?

Debata poświęcona wdrażaniu nowych regulacji prawnych oraz wypracowaniu nowych rozwiązań systemowych miała miejsce w dniach 1-3 lutego 2018r. w Krakowie. Odbyła się tam bowiem dziesiąta już Ogólnopolska konferencja ?Europejski model gospodarki odpadami w polskich przedsiębiorstwach sektora samorządowego?. Organizatorem było Krajowa Izba Gospodarki Odpadami oraz Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania w Krakowie. W konferencji udział wzięło ok. 130 przedstawicieli przedsiębiorstw komunalnych i samorządów z całej Polski. Otwarcia konferencji dokonali Tomasz Uciński ? prezes Zarządu Krajowej Izby Gospodarki Odpadami, Henryk Kultys ? prezes Zarządu Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania w Krakowie oraz goście honorowi krakowskiego spotkania: Andrzej Gutkowski ? Zastępca Prezydenta Miasta Rzeszowa i Maciej Kiełbus – Partner w Kancelarii Prawnej dr Krystian Ziemski & Partners, która współpracuje z organizacjami samorządowymi w Polsce.

Konferencję rozpoczął wykład Kingi Dulemby- Gł. specjalisty w Zespole Polityki Ekologicznej Urzędu Marszałkowskiego województwa małopolskiego poświęcony  działaniom Województwa małopolskiego na rzecz gospodarki odpadami. Następnie Maciej Kiełbus z Kancelarii Prawnej dr Krystian Ziemski & Partners omówił planowane kierunki zmian w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Co nowego w Europie i Komisji Europejskiej? 

Gospodarkę odpadami w krajach Unii Europejskiej z uwzględnieniem perspektyw dla branży przybliżył dr Johann Mayr – Krajowy Koordynator ARGE Stowarzyszenia Gospodarki Odpadami w Austrii. Przedstawił on system gospodarki odpadami w Austrii, który zapewnia temu krajowi osiągnięcie jednych z najwyższych w Europie poziomów odzysku i recyklingu odpadów komunalnych. Z doświadczeń austriackich wynika, że odzysk energetyczny odpadów jest istotną i nieodzowną częścią zamykającą system gospodarki odpadami.  Na kondycję branży w Austrii wpływa też prawnie uregulowana odpowiedzialność producentów za koszty zbiórki i zagospodarowania wprowadzanych na rynek opakowań oraz gwarancja poziomu ceny minimalnej za surowce wtórne gwarantująca opłacalność ich zbiórki i recyklingu.

Do perspektyw branży odpadowej w kontekście europejskim odniósł się również Krzysztof Bałanda – Prezes Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania w M. St. Warszawie – Przedstawiciel Zarządu KIGO w Municipal Waste Europe, przedstawiając uczestnikom kluczowe założenia polityki odpadowej na 2018r. jak, np.: trwające uzgodnienia dotyczące metody kalkulacji poziomów recyklingu i  odzysku  opartej o dwa wolumeny ? jeden wychodzący z instalacji sortowniczej zaś drugi opierający się na wsadzie do finalnego recyklingu. W obu metodach kalkulacji nie uzgodniono kwestii średniej straty co stanowi przedmiot trwających uzgodnień. Pod prezydencją estońską KE 18 grudnia 2017 osiągnęła wstępne porozumienie z przedstawicielami PE. Kluczowe uzgodnienia dotyczą, opracowania jasnych definicji podstawowych pojęć odpadów; nowych wiążących celów na szczeblu UE dotyczących recyklingu na  lata 2025 i 2030 i 2035. Porozumienie to definiuje także cele recyklingu i odzysku odpadów komunalnych na poziomie 55% do roku 2025, 60% w 2030 r. oraz 65% w roku 2035, jednakże zakłada bardziej rygorystyczne metody i zasady obliczania poziomów. na drodze dochodzenia do tych celów. Trwają także prace nad opracowaniem propozycji Komisji dotyczących zapobiegania powstawaniu odpadów i zmniejszenia ilości odpadów żywnościowych  oraz nad wprowadzeniem bardziej rygorystycznych wymagań dotyczących selektywnej zbiórki odpadów i hierarchii postępowania z odpadami poprzez instrumenty Zakłada się też wprowadzenie minimalnych wymagań dla zwiększonej odpowiedzialności producenta. Producenci będą więc zobowiązani do udziału  finansowego w recyklingu i odzysku opakowań i odpadów opakowaniowych. Zostanie on wyliczony na podstawie realnych kosztów zagospodarowania. Zakłada się też ograniczenie ilości składowanych odpadów do poziomu 10% do roku 2035 z przedłużeniem o 5 lat dla członków UE składujących w roku 2013 60% lub więcej odpadów komunalnych.

Krzysztof Bałanda zapoznał uczestników z założeniami strategii UE dotyczącej tworzyw sztucznych w gospodarce obiegu zamkniętego z dnia 16 stycznia br.

Udział KIGO w pracach MWE jest niezmiernie ważny mając na uwadze fakt, że nie jest łatwo pogodzić interesy krajów starej UE zaawansowanej w zakresie gospodarki odpadami z interesami nowych krajów, dopiero budujących swoje systemy. Udział Izby w pracach MWE daje możliwość zgłaszania postulatów Polski, dlatego też Członkowie Izby  z zainteresowaniem obserwują toczące się w KE prace nad obligatoryjnym wprowadzeniem wymagań dla zwiększonej odpowiedzialności producentów opakowań. Ta nader ważna i pilna kwestia jest od lat postulatem Izby do władz krajowych o zmianę systemu finansowania odzysku i recyklingu opakowań i odpadów opakowaniowych w Polsce. W opinii KIGO dopłaty od producentów powinny być kierowane w 100 % bezpośrednio do jednostki nadzorującej czyli Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej skąd powinny być rozdysponowywane bezpośrednio do instalacji zajmujących się odzyskiem i recyklingiem odpadów opakowaniowych w gminach.  W tym miejscu odbyła się dyskusja, która zaowocowała wnioskami uczestników spotkania o stworzenie dogodnych warunków prawnych i organizacyjnych dla produkcji nawozów z bio-odpadów, tak aby posiadały one certyfikaty jakościowe – zgodne z normami europejskimi, np. poprzez utratę statusu odpadów w procesie produkcyjnym, (m. in. dla produkcji polepszaczy gleb z bio-odpadów). Branża widzi także potrzebę zmiany warunków prawnych i organizacyjnych dla produkcji paliw alternatywnych poprzez wspieranie ich spalania w energetyce i ciepłownictwie np. utratę statusu odpadów dla RDF/SRF.

In-house w praktyce i doświadczeniach

Szeroki aspekt omawianych na konferencji zagadnień prawnych związanych z wdrażaniem i praktyką in-house wzbudził ożywioną dyskusję uczestników spotkania. Przedstawiony przez Eksperta KIGO ? Mec. Sławomira Podgórskiego z Kancelarii Radców Prawnych M. Hanczakowski, S. Podgórski referat dotyczył metod wdrożenia i praktyki procedur zamówień in house zastosowanych w gospodarce odpadami w Polsce. Przedstawił metodologię spełnienia przez spółkę komunalną warunków wynikających z przepisów czyli świadczenia przez spółkę komunalną ponad 90 procent działalności na rzecz macierzystej gminy i sposobów liczenia tego udziału procentowego. Znaczna część wykładu poświęcona została  orzecznictwu Krajowej Izby Odwoławczej w ramach wdrożonych zamówień „in-house”, w świetle obecnych przepisów PZP. Swoje doświadczenia zaprezentowali prezesi spółek , które prowadzą obecnie działalność w formule „in-house”: Mariusz Burnóg – Prezes Zarządu Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Tarnowie oraz Krzysztof Kuźmiński ? Prezes Zarządu Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Inowrocławiu.

Rachunek ekonomiczny i rola spółki samorządowej w realizacji zadań własnych gminy w gospodarce odpadami 

Drugi dzień konferencji rozpoczęły referaty dotyczące aspektów ekonomicznych. Prof. dr hab. Józefa Famielec z Uniwersytetu  Ekonomicznego  w Krakowie oraz Marcin Chełkowski – Prezes Zarządu IVW Polska wykazali jaki wpływ mają obecne uregulowania prawne na wysokość opłaty za zagospodarowanie odpadów komunalnych, zaś Prof. Zbigniew Grzymała ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie zaprezentował wykład, pt:, „Zadania własne jednostki samorządu terytorialnego a rola samorządowej spółki komunalnej jako instrument stałej wartości dodanej w gospodarce lokalnej”. Jak ważna jest rola miasta i spółki  komunalnej  w kreowaniu polityki środowiskowej w dobie gospodarki obiegu zamkniętego przedstawił, na przykładzie kompleksowych działań Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania w Krakowie Henryk Kultys ? Prezes MPO w Krakowie zaś dr hab. inż. Agnieszka Generowicz z Politechniki  Krakowskiej i Andrzej Natkaniec Wiceprezes Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania w Krakowie ukazali jak ważnym elementem polityki środowiskowej i prozdrowotnej gminy jest oczyszczanie miasta.

Tematowi problemów powstawania i zagospodarowania odpadów żywności swój wykład poświęcił Dr inż. Marek Zdanowicz z Uniwersytetu  Rolniczego w Krakowie. Z bardzo dużym zainteresowaniem uczestników konferencji spotkał się także wykład Krzysztofa Kraka z Compliance Business Administration, który przedstawił zebranym ryzyka związane z realizacją zamówień publicznych i założenia ustawy o jawności życia publicznego.

Podczas konferencji uczestnicy mieli możliwość zwiedzenia wzorcowej bazy Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczania w Krakowie.

Na konferencji nie zabrakło prezentacji sponsora głównego firmy EKOCEL należącej do międzynarodowej Grupy Zoeller czyli największego producenta śmieciarek w Polsce oraz sponsorów: AEBI SCHMIDT  Sp. z o.o. oraz  REFUNDA Sp. z o.o.

Ewa Rakowska, Dyrektor Biura , Krajowa Izba Gospodarki Odpadami